Radom bardziej zapylony niż Rzym!

Poniżej przedstawimy uwagi Bractwa Rowerowego do projektów programów ochrony powietrza dla strefy miasto Radom.

Departament Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego

ul. Kłopotowskiego 5
03-718 Warszawa

Dotyczy „Projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza dla strefy miasto Radom”

Uwagi ogólne

W Radomiu stężenia PM10 przekraczają  stężenia zanotowane w niektórych miastach europejskich: 

Radom – 40,4 µg/m³;
Paryż – 38 µg/m³;
Rzym – 35 µg/m³;
Londyn – 29 µg/m³;
Madryt – 26 µg/m³;
Berlin – 26 µg/m³.

Dlatego też stoimy na stanowisku, że natychmiast powinny zostać podjęte radykalne środki poprawiające jakość powietrza w mieście, tym bardziej, że pyły PM2.5 i PM10 są rakotwórcze, mogą wywołać alergię, astmę oraz stać się przyczyną przedwczesnych zgonów. Niestety z przykrością stwierdzamy, że takich działań nie gwarantuje niniejszy program. Nie określono etapów pośrednich monitorujących postęp prac nad zmniejszeniem zanieczyszczenia oraz nie wymieniono konkretnych działań zmierzających do poprawy sytuacji.

Ponieważ nasze stowarzyszenie zajmuje się zagadnieniami transportowymi a w dokumencie stwierdzono, że drugim głównym źródłem zanieczyszczenia pyłami w Radomiu jest właśnie transport  przygotowaliśmy uwagi dotyczące tego zagadnienia. Uważamy, że działania powinny być przede wszystkim ukierunkowane na redukcję używania pojazdów silnikowych. Na ulicach przebiegających przez śródmieście należy zmniejszyć natężenie ruchu pojazdów indywidualnych, winno się również dążyć do ograniczenia ruchu tranzytowego (również wewnątrzmiejskiego) poprzez wyprowadzenie go z centrum i stworzenie sektorów dostępu uniemożliwiających swobodny przejazd pojazdów samochodowych między nimi innymi drogami niż trasami obwodowymi.

W celu ograniczenia uciążliwości ruchu samochodowego w śródmieściu dostępnych jest wiele możliwości:

• tworzenie stref pieszych oraz ograniczonego dostępu poprzez system automatycznych blokad słupkowych;
• redukcję miejsc postojowych w centrum miasta z równoczesną budową zbiorczych parkingów na obrzeżach strefy centralnej oraz integracja ich z systemem transport publicznego oraz rowerowego;
• ograniczenie prędkości poprzez fizyczne środki uspokojenia ruchu;
• wprowadzenie opłat za wjazd do centrum w zależności od panującego zatłoczenia.

Działaniami prowadzonymi równolegle powinno być zwiększanie atrakcyjności publicznego transportu zbiorowego  –  większa dostępność, system węzłów przesiadkowych, większa częstotliwość oraz zachęcająca taryfa biletowa. Aby zapobiegać  powstawaniu zanieczyszczeń należy także tworzyć korzystne warunków dla komunikacji pieszej. Niestety Program praktycznie o  tym  nie wspomina. 

Uwagi szczegółowe

s. 41
[…]Ponadto proponuje się rozbudowę systemu tras rowerowych wraz z infrastrukturą rowerową[…]

Wnosimy o zmianę zapisu z „proponuję się” na „nakazuje się”. Ponadto nie tylko tras rowerowych, ale również ułatwień (kontrapasów, skrótów rowerowych, stojaków, itp.) zachęcających do korzystania z roweru. Wnioskujemy również o wpisanie konieczności tworzenia dogodnych warunków do poruszania się pieszo: wyznaczenie wygodnych tras pieszych z osiedli do śródmieścia, zaniechanie likwidacji przejść, tworzenie skrótów pieszych, poprawy bezpieczeństwa. Optymalizacji organizacji ruchu na głównych trasach przemieszczeń pieszych pod kątem wygody ruchu pieszego, a nie samochodowego, jak ma to miejsce obecnie; skuteczne egzekwowanie praw pieszych do wygodnego i bezpiecznego poruszania się po ulicach miejskich, poprzez karanie kierowców jeżdżących po chodnikach i nielegalnie na nich parkujących, a także przekraczających dopuszczalną prędkość jazdy i nieudzielających pierwszeństwa pieszym na przejściach.   

s. 41
[…]Dodatkowo, w celu ograniczenia wzrostu stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 lub ich redukcji, należy podjąć w mieście działania skierowane na redukcję emisji pochodzącej z silników diesla, która jest główną składową pyłu zawieszonego PM2,5 pochodzącego z emisji komunikacyjnej. Będą to przede wszystkim działania związane z wymianą taboru autobusowego komunikacji miejskiej.[…]

W Radomiu na około 130 autobusów będących w ruchu 38 zasilanych jest CNG, a w niedługim czasie przybędzie 16 kolejnych (zakup w ramach funduszu Gazela). Pozostałe autobusy to w miarę nowoczesne pojazdy spełniające normy emisji spalin Euro. Wydaje się, że o wiele większym problem jest tranzyt przez miasto pojazdów ciężarowych oraz emisja pochodząca
z samochodów indywidualnych.

s. 45
[…]2. W zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej):
– tworzenie systemu płatnego parkowania w centrum miasta[…]

W Radomiu strefa płatnego parkowania niestrzeżonego działa od roku 2008. W związku
z powyższym wydaje się raczej, że działania powinny skupić się na jej utrzymaniu i dalszym rozwoju (np. poprzez jej rozszerzenie czy podniesienie opłat do poziomu, gdzie 20% miejsc  postojowych będzie zawsze wolnych). Obecnie opłaty za postój są zbyt niskie (szczególnie abonamentowe) przez co znaczna część miejsc jest zajętych przez wiele godzin. Odpowiednio wysokie opłaty pozwolą na to, aby strefa płatnego parkowania zredukowała zjawisko poszukiwania wolnych miejsc przez co ruch samochodowy powinien ulec znacznemu zmniejszeniu.

Ponadto wnosimy o dodanie następujących działań:

• wyznaczenie szybkich, wygodnych i bezpiecznych tras pieszych z osiedli do śródmieścia;
• budowa systemu roweru publicznego;
• oparcie sytemu transportu miejskiego w Radomiu na komunikacji tramwajowej;
• skuteczną penalizację nielegalnego parkowania.

s. 46

[…]6. W zakresie planowania przestrzennego:
– uwzględnianie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego sposobów zabudowy i zagospodarowania terenu umożliwiających ograniczenie emisji pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 poprzez działania polegające na:[…]

Proponujemy, uwzględnienie również następujących zagadnień:

• w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wyznaczenia spójnego systemu ciągów pieszych (stref zamieszkania, deptaków, placów centralnych, wygodnych chodników, skrótów i udogodnień dla pieszych);
• w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wytyczenia spójnego systemu tras rowerowych (wydzielonych dróg rowerowych, pasów rowerowych w jezdniach, skrótów rowerowych);
• w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego wyznaczenie zielonych pierścieni wokół i w samym Radomiu;
• w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego określenia minimalnych parametrów ilości miejsc parkingowych dla rowerów przy nowoprojektowanych obiektach;
• w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obejmujących budynki wielorodzinne nakazu wyodrębnienia pomieszczeń do przechowywania rowerów przy nowoprojektowanych obiektach;
•  międzygminne uzgadnianie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego mające na celu ograniczenie desygnacji terenów budowlanych w gminach podmiejskich;
• ograniczenie desygnacji terenów budowlanych w mieście celem ograniczenia zjawiska suburbanizacji;
• podjęcie działań mających na celu lepsze wykorzystanie terenów śródmiejskich;
• integrację miejskiej polityki transportowej i osadniczej, mającej na celu zmniejszenie zapotrzebowania transportowego i promocję zrównoważonych środków transportu.

s. 47
[…]Rozwój i modernizacja systemu transportu publicznego[…] 

W działaniach długoterminowych wnosimy o zapisanie w tym punkcie oparcie sytemu transportu miejskiego w Radomiu na komunikacji tramwajowej.

s. 61
[…]4. Szacunkowe wyliczenie czasu potrzebnego do osiągnięcia celów zakładanych w programie ochrony powietrza. Czas potrzebny do osiągnięcia celów zakładanych w programie ochrony powietrza został wyliczony z uwzględnieniem wielkości obszaru przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, rozkładu gęstości zaludnienia w strefie, możliwości finansowych, społecznych i gospodarczych podmiotów objętych programem ochrony powietrza, a także uwarunkowań wynikających z funkcjonowania form ochrony przyrody na obszarze strefy. Biorąc powyższe pod uwagę określono termin realizacji Programu na dzień 31 grudnia 2023 r.[…]

W naszej ocenie jest to zbyt długi okres obejmujący ponad dwie kadencji samorządu. W związku z jego upolitycznieniem bez wyznaczenia etapów pośrednich (co 2 lata) oraz określenia odpowiednich mierników nie będzie możliwe osiągnięcie zamierzonych celów.

Proponujemy przyjęcie następujących mierników:

• wymiana pieców opalanych węglem na gazowe lub elektryczne [szt.];
• spadek natężenia ruchu samochodów w śródmieściu [%];
• wzrost udziału ruchu rowerowego w transporcie miejskim [%];
• wzrost udziału ruchu pieszego w transporcie miejskim [%];
• budowa parkingów dla samochodów na obrzeżach [szt.];
• budowa dróg dla rowerów i innych udogodnień (kontrapasy, pasy rowerowe w jezdni) [km];
• budowa parkingów rowerowych [szt.].

Uzupełnienie

Ponieważ część zagadnień związanych z redukcją emisji pyłów jest tożsamych z redukcją hałasu wnosimy o uwzględnienie wybranych uwag naszego stowarzyszenia złożonych do „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Radomia” (uchwała Rady Miejskiej w Radomiu nr 556/2013). Uwagi dotyczą najbardziej obciążonych ruchem ulic:

ul. 25 Czerwca

• zamiany zewnętrznych pasów ruchu na buspasy i pasy rowerowe w jezdni
• wprowadzenie fizycznej przegrody uniemożliwiającej tranzyt międzydzielnicowy oraz przeniesienie ruchu na wschodnią obwodnicą śródmiejską (wzdłuż torów kolejowych)

ul. Poniatowskiego

• uspokojenie ruchu poprzez budowę wyniesionego przejścia i przejazdu rowerowego przy ul. Broni, likwidację zatok autobusowych. Pojazdy komunikacji miejskiej zatrzymujące się na pasie ruchu wymuszą zmniejszenie prędkości pozostałych uczestników ruchu – brak zatok spełni rolę fizycznego uspokojenia ruchu

ul. Traugutta

• działanie krótkookresowe: uspokojenie ruchu poprzez budowę wyniesionych skrzyżowań i przejść dla pieszych

ul. Kwiatkowskiego

• działanie długookresowe: wprowadzenie fizycznej przegrody uniemożliwiającej tranzyt międzydzielnicowy oraz budowa wyniesionych skrzyżowań i przejść dla pieszych

ul. Słowackiego (od wiaduktu do Placu Matki Bożej Fatimskiej)

• uspokojenie ruchu poprzez budowę wyniesionych skrzyżowań i przejść dla pieszych