|
PIĘCIU LUDZI Z ROWERAMI NA FURCE
TURGOWIA Ma szczęście być kantonem szwajcarskim dopiero od 1803 roku. Przestaje padać, zatem żeby nie wyschnąć, moczymy się w Jeziorze Bodeńskim. Przez kilkadziesiąt kilometrów jedziemy tylko drogami rowerowymi. W Szwajcarii to codzienność: drogi są szerokie, asfaltowe, z drogowskazami. Zdarzają się specjalne zajazdy dla rowerzystów. SANKT GALLEN Kanton wziął nazwę od miasta, a to - od patrona miejscowego opactwa benedyktynów. Prawa miejskie Sankt Gallen otrzymało w pamiętnym roku 1291; dlaczego pamiętnym - poniżej. Benedyktyni założyli tu jeden z najsławniejszych uniwersytetów średniowiecznej Europy. W opactwie barokowy kościół na ciekawym planie. Spotkana nieopodal pani fotograf proponuje nam zrobienie zdjęcia. Jej znajomy przyprowadza z domu rower, którym jeździ się w pozycji leżącej. Próbujemy - jak już uda się ruszyć, to idzie nawet nieźle. Może to dobry pomysł na następne wyprawy? Pan wymienia cenę. Znowu dostrzegamy zalety roweru klasycznego. APPENZELL Składa się z dwóch półkantonów: jest Appenzell Wewnętrzny i Zewnętrzny. Podzielili się w czasach reformacji - na tle wyznaniowym. W stolicy Appenzellu Wewnętrznego oglądamy plac, na którym zbiera się Landsgemeinde. Jest to zgromadzenie wszystkich obywateli półkantonu, które obraduje jako miejscowy parlament. Niektórzy męższczyźni przychodzą w tradycyjnych strojach i z przypasaną białą bronią - oznaką wolnego człowieka. A wolność dla Szwajcara jest jak powietrze. VORARLBERG To jeden z krajów austriackich. Zwiedzamy Feldkirch. Miasto bardzo ciekawe: dużo podcieni i tajemniczych przejść pod kamienicami. Z rynku widać zamek na wzgórzu. Nieopodal gotycka katedra dwunawowa! To znaczy filary stoją w osi kościoła - dokładnie na środku, między ołtarzem a wejściem. Takie nietypowe świątynie fundował także Kazimierz Wielki w Małopolsce - zachowały się w Stopnicy i Szydłowie koło Buska Zdroju; a możliwe, że tak pierwotnie wyglądała radomska Fara. LIECHTENSTEIN Wielkie Księstwo jest w unii celnej i pocztowej ze Szwajcarią; ale wydaje własne znaczki pocztowe, na czym robi niezły interes. Przy drodze tablice zachęcające do odwiedzenia książęcej piwniczki zaopatrywanej z książęcych winnic. Stołeczna osada - Vaduz - nie zachwyca. Duże szpetne przedmieścia, małe stare miasto bez wyrazu, za to sporo nowoczesnej architektury. Rozpoczyna się budowa siedziby parlamentu, której to instytucji do niedawna tutaj nie było. Między księstwem a Szwajcarią kryty drewniany most na Renie. Dopiero stąd książęcy zamek ponad Vaduz wygląda ciekawie. GRYZONIA Największy szwajcarski kanton powstał poprzez alianse wolnych gmin zawarte w celu obrony przed feudałami. Jedno z takich porozumień zwało się Szarym Związkiem. I stąd nazwa: francuskie Grisons od słowa gris - szary. Ale w Gryzonii mówi się akurat nie po francusku, a w trzech innych językach: alemańskim, retoromańskim i włoskim. Alemański jest używany w mowie przez większość Szwajcarów; podobny do niemieckiego, ale dla Niemca trudno zrozumiały. W piśmie natomiast Alemańczycy posługują się niemieckim, którego dzieci muszą się nauczyć jak języka obcego. Język retoromański to retycki romański. Jak wskazuje nazwa, język wywodzi się z łaciny, a używany jest w Recji - jak Rzymianie zwali ziemie Gryzonii i Tyrolu. Via Lunga to ulica Długa, a garascha oznacza warsztat mechaniki pojazdowej. Nad Domat Ems góruje kościół; przy nim kaplica z pokaźnym zbiorem czaszek. Obok cmentarz i zsyp na śmiecie w postaci kilkudziesięciometrowej rynny biegnącej po stromym stoku wzgórza. Dalej jedziemy ponad przełomem Renu. W nocy znowu będzie padać - śpimy w podcieniu barokowego kościoła w Sumvigt. Też na wzgórzu z cmentarzem. Na nagrobkach ozdobne pojemniczki z wodą zamykane na klapkę; w każdym tkwi coś wyglądające jak szczoteczka do mycia butelek - to chyba takie kropielniczki. Pierwsza poważna przełęcz - Oberalp - 2045m n.p.m. Biegnie tędy kolej zębata. Żeby pociąg nie ześlizgnął się na dużym spadku, lokomotywa ma koło zębate, które toczy się po specjalnej szynie. W pobliżu źródeł Renu Tomaszowi pęka łańcuch. Do naprawy jak zwykle muszą wystarczyć dwa kamienie i gwóźdź. URI Jeden z trzech prakantonów, które 1 sierpnia 1291 roku zawarły sojusz obronny. Tak powstała Szwajcaria. Zjazd z Oberalp emocjonujący - zwłaszcza w deszczu. Po drodze nieużywany tunel kolejowy. W środku zdążyły się potworzyć wapienne nacieki. Drugie wyjście niestety zasypane. A gdzieś pod nami będzie drążony najdłuższy tunel na świecie: Sankt Gothard Basistunnel na linii kolejowej z Lucerny do Ticino - 57km długości. Rejon umocniony w okolicy Przełęczy Świętego Gotharda to ostateczny bastion obronny Szwajcarii. Jest ona bardzo zmilitaryzowanym państwem. Każdy obywatel w pełni sił ma w domu służbową broń i musi stawiać się na ćwiczenia. W Andermatt właśnie odbywa się strzelanie. Tuż za poligonem niesamowity przełom rzeki Reuss, uchodzącej do Jeziora Czterech Kantonów. Przemierzamy jego kawałek, żeby zobaczyć Diabelski Most. W zamian widzimy diabelską mgłę, ale od czego wyobraźnia... Tej nocy - wcale nie siłą wyobraźni - jedyny raz śpimy w hotelu. Nasz pokój jest sypialnią i restauracją w jednym. Pełna samoobsługa, bo hotel jest opuszczony. Rano kilkanaście kilometrów podjazdu na Furkę przy zmiennej alpejskiej pogodzie. Na przełęczy - 2436m n.p.m. - pola śniegu, porywisty wiatr, kilka stopni powyżej zera. WALEZJA Najsuchszy kanton Szwajcarii poza włoskojęzycznym Ticino. Rzeczywiście - zjazd z Furki już pod czystym niebem. Dojeżdżamy do lodowca, z którego bierze początek Rodan. Za kilka franków wchodzimy do wydrążonych w lodowym jęzorze korytarzy. Lód od wewnątrz niebiańsko błękitny. Poniżej w dolinie osada o nazwie Gletsch. Stąd po niemiecku lodowiec to Gletscher. Z prezbiterium kamiennego kościółka widok na zamknięcie ogromnej doliny. W stronę tunelu pod Furką wspina się po zębach parowóz. Na stacji obrotnica - do zmieniania kierunku jazdy. Wielkie koło, na które wjeżdża lokomotywa, jest ręcznie obracane za pomocą drągów. Zermatt: sławne uzdrowisko, w którym obowiązuje całkowity zakaz używania samochodów. Są tylko autobusy i taksówki elektryczne. Samochodem wolno dojechać do sąsiedniego Täsch; dalej pociągiem albo rowerem. Z Zermatt chyba najbardziej znany widok w Alpach - na skalną piramidę Matterhornu. W niedzielę po porannej Mszy kolejna przełęcz - Simplon. Już tylko 2005m n.p.m. Droga przez setki metrów biegnie pod betonowym stropem, chroniącym ją przed odłamkami skalnymi. Zwą to galerią. Całkiem trafnie: między filarami - jak w ramach obrazów - wspaniałe widoki, czasem przez ścianę wody przeciętego drogą wodospadu. Zjazd już w stronę włoskiej Niziny Padańskiej - strome serpentyny, niesamowite urwiska. Znowu dylemat: podziwiać krajobraz czy oszczędzać hamulce i poczuć demona prędkości. Przy 70km/h na obciążonym rowerze jeden fałszywy ruch... PIEMONT Pierwszy posiłek pod włoskim niebem - przy wodospadzie. Domodóssola: rynek jest znakomity, choć nowy przewodnik z popularnej serii nawet o nim nie wspomina. W końcu we Włoszech prawie każde miasto ma w sobie coś ciekawego. Tylko te wielkie ohydne przedmieścia... Szok po szwajcarskim porządku. Ale jest jedna zaleta - łatwo znaleźć nocleg. Można wybrzydzać wśród licznych ciekawych miejsc o bliżej nieokreślonym przeznaczeniu. Tym razem śpimy przy stadionie. Rano ciasteczka pod palmami, w południe kąpiel w Lago Maggiore. W Galliati nazwy ulic również po piemoncku: Cuntra d'in Burna, Cuntra dla Pravus-ciüra. LOMBARDIA Vigévano: ucztujemy na dziedzińcu castello Sforzów. Tu urodziła się Bona Sforza, która potem wyszła za Zygmunta jeszcze-nie-Starego, sprowadziła do Polski włoszczyznę i mieszkała na zamku w Radomiu. Pawia: tu - w drodze do Rzymu po diadem cesarski - królowie niemieccy koronowali się na królów Italii sławną Żelazną Koroną. Wcześniej używali jej Longobardowie, od których pochodzi nazwa Lombardii. Ale dla nas ważny jest kościół San Pietro in Cielo d'Oro - Świętego Piotra w Złotym Niebie. Tam pochowany jest święty Augustyn - patron radomskiego Duszpasterstwa Akademickiego. Zdążamy kwadrans przed zamknięciem. Po nawiedzeniu grobu odśpiewujemy hymn Duszpasterstwa skomponowany przez naszą wspólną koleżankę (pozdrowienia dla Justyny G.!). LIGURIA Genua: ruchliwa jak Rzym, stłoczona jak Monako, wielkomiejska jak Paryż... Przez zwartą zabudowę przeciskają się wielkie wiadukty. Na wąskich uliczkach starego miasta mieszanka kultur. To nie turyści, lecz miejscowi - jak to w mieście portowym. A port w środku miasta. Śpimy na nadbrzeżu. Rano przychodzi wędkarz. Wyciąga z morza ośmiornicę, a ta zaczyna mu uciekać. Jeszcze przejazd po wybrzeżu. Do morza dochodzą góry - to już Apeniny. Trzeba być poetą, by opisać ten krajobraz. Zdjęcia można robić z zamkniętymi oczami. Camogli: małe miasteczko portowe. Przy szerokiej na pięć metrów ulicy siedmiopiętrowe kamienice. Przesuwamy oparte o ścianę rowery, żeby zmieścił się autobus. W sprzedaży przedwojenne kartki pocztowe. Pływamy pod skałami nieopodal barokowej Bazyliki. Portofino: natchnienie dla artystów, przystań dla snobów. Zatoczka wśród wzgórz porośniętych cyprysami. Błogi spokój. Tutaj nie wolno jeździć nawet rowerem... Łukasz Zaborowski Skarbnik Bractwa Rowerowego
|
